Deskundig en bekwaam
Kwaliteitsregister V&V
Corona had een grote impact op de behoeften en mogelijkheden rond deskundigheidsbevordering. Om onze beroepsgroepen te ondersteunen is de herregistratieplicht in het Kwaliteitsregister V&V en het Register Zorgprofessionals opgeschort tot medio 2022. Ook is de norm verlaagd voor iedereen met een registratieperiode tot 2026. De veranderde behoeften (bijv. die aan meer interdisciplinaire samenwerking en aan digitale scholing) heeft een plaats gekregen in het Kwaliteitsregister V&V.
Daarnaast zijn er het afgelopen jaar diverse nieuwe functies toegevoegd aan het Kwaliteitsregister V&V, zoals een uitbreiding met een module voor het opslaan van eigen documenten en notities. Gebruikers hebben daardoor de mogelijkheid om alles wat met leren en ontwikkelen te maken heeft, op één centrale plek op te slaan. Het Kwaliteitsregister ontwikkelt zich op deze wijze steeds meer richting een compleet portfolio voor een leven lang leren en ontwikkelen. Bij dit alles zijn gebruikers intensief betrokken geweest. Zowel door middel van raadpleging van een klankbordgroep met meer dan 100 gebruikers als door middel van specifiek gebruikersonderzoek. Voor aanbieders van geaccrediteerde scholingen en zorgorganisaties waarmee V&VN een collectieve overeenkomst heeft afgesloten, zijn in 2021 eveneens verbeteringen in gang gezet.
De bestuurlijke aansturing van dit register ligt in de praktijk bij het College Kwaliteitsregister V&V. In 2021 namen we twee besluiten die er voor zorgen dat het College beter is gepositioneerd en daardoor haar taken beter kan uitvoeren:
- Zo gaat het College vanaf 2022 structureel werken met een begroting en een jaarplan. De beleidsontwikkeling zal daardoor minder ad hoc en meer via een vaste cyclus en verantwoording plaatsvinden – los van V&VN;
- Er wordt een registratiecommissie ingesteld, die bestaat uit verpleegkundigen en verzorgen en die als taak heeft om het registratiebeleid uit te voeren en het college hierover te adviseren. Door deze commissie in te stellen, legt V&VN de verantwoordelijkheid voor coulancebeslissingen neer bij de beroepsgroep zelf.
Verpleegkundig Specialistenregister (VSR)
De reguliere activiteiten rond registratie, herregistratie, erkenning en accreditatie zijn volgens planning verlopen. De beleidsmatige activiteiten voor 2021 zijn op essentiële onderdelen goed uitgevoerd. Ten aanzien van het onderhoud en beheer van werkprocessen zijn kleine achterstanden ontstaan. Dit heeft geen directe gevolgen voor de kwaliteit en kunnen vermoedelijk in de loop van 2022 worden ingehaald.
De projectmatige activiteiten zijn voor het merendeel uitgevoerd en afgerond. Door technische omstandigheden zijn twee grote projecten niet uitgevoerd volgens de oorspronkelijke planning. Het project rond de invoering van moderatoren voor intercollegiale toetsing zal in het eerste kwartaal van 2022 alsnog worden afgerond.
Voor de invoering van de web-app is besloten om eerst een (nieuw) strategisch ontwikkeltraject in te zetten, in nauwe samenhang met het Kwaliteitsregister V&V. Op basis hiervan zal in 2022 een nieuwe planning worden opgesteld voor de ontwikkeling en implementatie van de web-app.
De laatste maanden van 2021 hebben in het teken gestaan van de ontwikkeling van nieuwe tarieven voor het register. Deze tarieven worden in 2022 aan de Minister van VWS voorgelegd en de verwachting is dat deze in 2023 worden ingevoerd.
Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) en de Wet zorg en dwang (Wzd)
Op 1 januari 2020 zijn de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) en de Wet zorg en dwang (Wzd) in werking getreden. Beide wetten regelen de rechten bij onvrijwillige zorg of opname van mensen die te maken krijgen met een psychische aandoening (Wvggz) dan wel voor mensen met onder andere een psychogeriatrische aandoening of een verstandelijke beperking (Wzd). Het uitgangspunt van meer rechtsbescherming voor de cliënt wordt in beide wetten vormgegeven door procedures en controlemechanismes voor te schrijven. Gedurende het jaar heeft V&VN bij VWS aandacht gevraagd voor verbetering van de uitvoerbaarheid van beide wetten. De input van veel leden die dagelijks geconfronteerd werden met de uitwerking van de wetten resulteerden in enkele concrete verbetersuggesties, die in het evaluatietraject van VWS worden meegenomen.
Wetenschappelijk College Verpleegkunde
Het Wetenschappelijk College Verpleegkunde (WCV) is een netwerk waarin hoogleraren uit diverse geledingen van de verpleegkunde deelnemen om de wetenschappelijke activiteiten van V&VN te versterken. Adviezen van het WCV hadden onder meer betrekking op de manier waarop V&VN (in afstemming met ZonMW) het proces van de vaststelling van verpleegkundige kwaliteitsstandaarden en richtlijnen goed in kan richten. Duidelijk is dat het WCV van waarde kan zijn bij de verdere uitwerking van diverse onderdelen van de strategische agenda 2021-2025, over de manier waarop gaat het WCV nader in gesprek met het verenigingsbestuur.
V&VN Academie
Bij V&VN kun je op verschillende manieren leren. Naast eigen trainingen en bijeenkomsten werken we samen met kennispartners en lichten we bijvoorbeeld diverse leermiddelen uit. In 2021 vonden 38 deskundigheidsbevorderende activiteiten plaats, grotendeels digitaal. De V&VN Academie ondersteunde daarnaast bij 53 bijeenkomsten van afdelingen en platforms en bij 49 gerichte trajecten (bijvoorbeeld van ambassadeurs en implementatiecoaches). De meeste ambassadeurs werden opgeleid onder de verzorgende doelgroep (56) én in de VGZ (samen met de BPSW). Deze trajecten lopen door in 2022. Deelnemers werden onder meer getraind in het omgaan met de media, gingen in gesprek met volksvertegenwoordigers en deden vaardigheden op rond netwerken en het reflecteren op het beroep.
Programmabureau Kwaliteitsstandaarden
Richtlijnen helpen bij knelpunten waar zorgprofessionals mee te maken krijgen bij keuzes voor de juiste zorg. Ze zijn gebaseerd op wetenschappelijke kennis en op ervaringen en expertise uit de praktijk. In 2021 is het Programmabureau Kwaliteitsstandaarden (inclusief ondersteunende commissies) ingericht. Het programmabureau heeft een coördinerende rol bij het ontwikkelen van richtlijnen voor en door verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten. En bij het zorgen dat richtlijnen worden toegepast (implementatie). De processen rond richtlijnontwikkeling en -implementatie zijn in 2021 verder geoptimaliseerd. De activiteiten komen vooral voort uit het ZonMw-programma Ontwikkeling Kwaliteitsstandaarden Wijkverpleging (2019-2022) en zijn afhankelijk van derden (financiering en voorwaarden).
- In 2021 zijn de richtlijnen Eenzaamheid, Mantelzorg, Decubitus, Zorg voor gezonde slaap en zorg bij slaapproblemen gepubliceerd. Ook zijn de knelpuntenanalyses Compressietechnieken en Vervuilde huishoudens gepubliceerd. Bij de richtlijn Stoma is een samenvattingskaart gepubliceerd.
- In 2021 is het Meerjarenplan 2018-2021 afgerond en verantwoord aan ZonMw. In aanloop naar het Meerjarenplan 2021-2024 is er met VWS en ZonMw intensief onderhandeld over een Addendum bij de Programmatekst Ontwikkeling Kwaliteitsstandaarden en een daarmee gepaard gaande nieuwe rol- en taakverdeling tussen betrokken partijen. Dit moet leiden tot meer betrokkenheid en zeggenschap voor de beroepsgroepen in het hele programma. De uitvoering van het Meerjarenplan vergt uitwerking van de nieuwe werkwijze en het opzetten van een procedure voor de samenwerking met voorkeurspartners en andere uitvoerders.
- Naast de activiteiten gericht op de wijkverpleging zijn gesprekken met andere V&VN-afdelingen gevoerd met als doel het inventariseren van de behoeften van de leden ten aanzien van richtlijnontwikkeling en implementatie.
- De opleiding tot implementatiecoaches en het project Proeftuinen (leren reflecteren op een goede toepassing van richtlijnen) zijn gestart.
Veel beroepsgroepen en kennisinstituten benaderen V&VN voor het werven van verzorgenden, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten voor hun richtlijnwerkgroepen. De invulling hiervan gebeurt voor het grootste deel door leden van V&VN, hierbij ondersteund door medewerkers van het programmabureau.
- In totaal was V&VN in 2021 betrokken bij de ontwikkeling van 317 lopende richtlijnen. Deze zitten in verschillende fasen: van adhesieverzoeken, ontwikkelverzoeken, commentaarverzoeken tot autorisatieverzoeken.
V&VN nam deel aan diverse initiatieven en samenwerkingsverbanden: AKWA GGZ, Uitkomstgerichte Zorg, het Meerjarenplan Palliatieve Richtlijnen, het SRI en SKILZ. V&VN leverde daarnaast een bijdrage aan het programma ZEGG en Doen of Laten. Ook namen we deel aan initiatieven als GIN, GENEVER, het expertisenetwerk implementatie, het EIC.
Programmabureau Informatiestandaarden
Verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten verzamelen de hele dag gegevens. Deze gegevens moeten worden vastgelegd, overgedragen aan collega’s of gedeeld met de patiënt. Hoewel het uitwisselen van deze gegevens ontzettend belangrijk is voor goede zorg, verloopt dit proces helaas lang nog niet altijd soepel. V&VN werkt aan oplossingen om de uitwisseling van gegevens soepeler te laten verlopen. Het gebruik van eenduidige gegevens in de zorg leidt tot een betere continuïteit van zorg bij overplaatsing van de patiënt/cliënt, tot minder verlies van informatie, tot minder fouten en tot een afname in de registratielast. V&VN draagt via het programma eOverdracht actief bij aan:
- het verspreiden (vergroten) van kennis en draagvlak over de eOverdracht. Er is bijvoorbeeld een praktijkgids eOverdracht ontwikkeld;
- het vergroten van de adoptie (het willen werken conform de eOverdracht). In 2021 zijn meer dan twintig ambassadeurs voor de eOverdracht opgeleid om in hun organisatie aan de slag te gaan met de implementatie;
- de ontwikkeling en het stimuleren van de implementatie van eenduidige zorgplannen om gegevensuitwisseling mogelijk te maken. Eenduidige taal met betrekking tot het zorgplan is een cruciale voorwaarde. Er wordt een stakeholderanalyse uitgevoerd over de belangen om toe te groeien naar eenduidige taal. Daarnaast is een pilot gestart in twee regio’s (regio Noord-Holland Noord en regio Zwolle) waarin samen met verpleegkundigen en verzorgenden gekeken wordt wat ervoor nodig is om te werken met eenduidige zorgplannen, inclusief het beproeven ervan.
- het onderhouden en beheren van de standaard, zodat de eOverdracht blijft passen bij de praktijk van V&V. De Expertgroep (voorheen Redactieraad) speelt hier een belangrijke rol. Zo zijn leden uit diverse zorgsectoren én met expertise op het gebied van eenduidige gegevens betrokken bij de eOverdracht.
Via deze activiteiten zorgt V&VN ervoor dat de achterban en ambassadeurs betrokken zijn. Daarnaast is een Adviesraad opgezet, waarin verschillende V&VN-afdelingen en brancheorganisaties participeren, zodat onze leden nadrukkelijk betrokken blijven bij en advies geven over gegevensuitwisseling en het gebruik van eenduidige gegevens. Ook is V&VN betrokken bij het door VWS gesubsidieerde implementatieprogramma InZicht om de eOverdracht te implementeren, waarbij 160 zorgorganisaties zich hebben aangesloten.
Wijkverpleging
Van hooggespecialiseerde technische zorg tot ondersteunende verzorging van ouderen en van kortdurende palliatieve zorg tot zorg aan thuiswonende chronisch zieke kinderen. De zorg die thuis wordt geleverd wordt steeds complexer. Dat kan alleen als de zorg thuis goed geregeld is. Hierover maakt V&VN afspraken met andere partijen. In 2021 werkte V&VN verder aan onderwerpen die in de jaren ervoor reeds zijn ingezet. Vanuit het Hoofdlijnenakkoord Wijkverpleging (samen met PFN, ActiZ, Zorgthuisnl, ZN, VNG en VWS) worden diverse projecten uitgevoerd. De belangrijkste hiervan zijn het uitvoeren van een onderzoek naar praktijkvariatie (afronding begin 2023), het organiseren van een online congres indicatiestelling, het uitrollen van intercollegiale toetsing door middel van het opleiden van procesbegeleiders, het ontwikkelen van een assessment vakbekwaam indiceren (door het NWG, dat vanaf januari 2022 aansluit bij V&VN) en het ontwikkelen van kwaliteitsstandaarden en richtlijnen.
Daarnaast participeerde V&VN in de ontwikkeling van het Kwaliteitskader wijkverpleging (samen met PFN, Actiz, Zorgthuisnl en ZN). Vanuit dit project werden diverse indicatoren ontwikkeld. Ook is V&VN betrokken bij de ontwikkeling van een nieuwe bekostigingssystematiek in de wijkverpleging. Bij alle activiteiten werden leden uit afdelingen, platforms en vakgroepen van V&VN intensief betrokken.
Medisch Specialistische Zorg
Evenals in 2020 werd de medisch specialistische zorgsector in 2021 grotendeels in beslag genomen door de gevolgen van de covid-pandemie. In dat kader werd het Hand aan de Kraan-overleg geïnitieerd waar de V&VN-voorzitter elke 2 weken haar bijdrage aan leverde. Een van de belangrijkste opbrengsten is de focus van het overleg, een focus die eerder eenzijdig gericht was op de zorg in, of onderweg naar, het ziekenhuis. Dankzij V&VN werd in toenemende mate ook aandacht besteed aan de benodigde wijkverpleging en overige goede verpleegkundige zorg achter de voordeur, inclusief alle benodigde faciliteiten.
Verder werden door het cluster acute zorg opnieuw flinke stappen gezet. Niet alleen namen de betreffende afdelingsbestuurders en voorzitter zelf deel aan tal van externe gremia waarin zij V&VN doeleinden bepleitten, ook participeerden zij zelf in het keten-brede overleg over de uitvoering van het kwaliteitskader spoedzorgketen en de acute agenda (pilots zorgcoördinatie). Het bureau van V&VN vervult daarin een ondersteunende/bundelende rol.
In Hoofdlijnakkoord MSZ heeft de minister van VWS, met zorgverzekeraars en met zorgaanbieders, afspraken gemaakt over de zorgverlening in de ziekenhuissector in de periode 2019-2022.
- V&VN leverde een bijdrage aan een goede informatievoorziening, onder meer in de vorm van eenheid van taal en registratie aan de bron.
- Tal van leden leverden een bijdrage aan de ontwikkeling van richtlijnen en de actualisatie van richtlijnen, veelal onder auspiciën van het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten (FMS).
- Onze leden droegen bij aan de totstandkoming van uitkomsteninformatie. Samen met de Patiënten Federatie Nederland (PFN) steunden we het streven het samen beslissen te bevorderen, met onze nadruk op de onmisbare rol van verpleegkundigen in dit proces. Zorgverleners worden geconfronteerd met keuzehulpen in vele verschijningsvormen. In 2021 hebben partijen een raamwerk ontwikkeld om dit aanbod te stroomlijnen en de transparantie rond gezondheidsinformatie te stroomlijnen. V&VN zet zich er voor in dat de uiteindelijke keuzehulpen van voldoende kwaliteit zijn om door verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten te kunnen worden gehanteerd. We ontsloten de belangrijke uitkomsten van het programma Uitkomstgerichte Zorg via de website.
- Aan de modernisering van verpleegkundige vervolgopleidingen werd onder aanvoering van de acute afdelingen en het Cluster Acute Zorg een belangrijke mijlpaal bereikt. Gezamenlijk wordt gewerkt aan het zoveel als mogelijk op elkaar afstemmen van acute vervolgopleidingen en stroomlijning van de opleidingspaden. Dit resulteerde onder meer in het BAZ certificaat (= Basisopleiding Acute Zorg).
- Hiermee in samenhang voerden we met succes lobby voor een heldere bevoegdheidsverdeling in de ambulance, waardoor werd voorkomen dat in de toekomst aan de ambulanceverpleegkundige minder bevoegdheid zou worden toegekend dan aan een BMH-opgeleide ambulancemedewerker.
- Wat volgens V&VN de komende jaren extra aandacht behoeft is de opleiding van voldoende gespecialiseerde verpleegkundigen. NFU en NVZ zijn hier voor aangewezen als eerstverantwoordelijke partijen. V&VN pleit voor een regionale -raming en -opleidingsplicht. Nu hebben individuele ziekenhuizen onvoldoende prikkels om meer verpleegkundigen op te leiden dan die zij zelf direct nodig hebben.
Verpleeghuiszorg
Verpleeghuiszorg is gericht op de kwaliteit van leven van ouderen die door een complexe zorgvraag niet meer zelfstandig kunnen wonen. De relatie tussen de oudere, zijn naasten en de zorgprofessionals vormt de basis voor goede zorg en welzijn. In het eerste half jaar van 2021 heeft V&VN meegewerkt aan het opstellen van een meerjarenplan voor de stuurgroep kwaliteitskader verpleeghuiszorg. V&VN was trekker van het onderwerp personeelssamenstelling, waarvoor een programmaplan is opgesteld. Daarnaast was V&VN actief betrokken bij de update van de Handreiking Bezoek & Sociaal contact Verpleeghuiszorg, de publicatie van het geactualiseerde Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg inclusief aangepaste handboeken, de projecten voor doorontwikkeling van de indicatoren basisveiligheid en de discussies over de toekomst van de kwaliteitskaders verpleeghuiszorg en wijkverpleging. Leden werden betrokken middels ledenbijeenkomsten en deelname aan focusgroepen.
In het derde kwartaal van 2021 is een onafhankelijke evaluatie gestart van de samenwerking tussen de betrokken stuurgroep en VWS. Eind 2021 heeft VWS laten weten de stuurgroep niet meer te financieren. In plaats daarvan wil VWS werken aan een nieuwe samenwerkingsstructuur. Door middel van een subsidiewijzigingsverzoek zet V&VN zich in om de continuïteit van de werkzaamheden in de tussenperiode te borgen. De activiteiten uit het meerjarenplan zijn on-hold gezet. De subsidie voor twee indicatorenprojecten is nog wel toegekend. Deze projecten zullen starten in 2022.